Katika jitihada za kuimarisha upatikanaji wa elimu ya juu kwa Watanzania wote, serikali kupitia Bodi ya Mikopo ya Wanafunzi wa Elimu ya Juu (HESLB) hutoa mikopo kwa wanafunzi wenye uhitaji wa kifedha wanaojiunga na taasisi mbalimbali za elimu ya juu nchini. Lengo kuu la mpango huu ni kuwawezesha wanafunzi wanaotoka katika familia zenye kipato cha chini kuendelea na masomo yao bila kikwazo cha gharama.

Hata hivyo, si kila mwanafunzi anayeomba mkopo hupata. Kuna masharti na vigezo vilivyowekwa ili kuhakikisha kuwa mkopo unakwenda kwa wale wanaouhitaji zaidi. Katika makala hii, tutaangazia sifa kuu zinazozingatiwa na HESLB kabla ya kumpatia mwanafunzi mkopo wa elimu ya juu, pamoja na maelezo ya kina kuhusu kila sifa ili iwe rahisi kuelewa na kujiandaa kwa usahihi.

1. 

Mwombaji Awe Mtanzania

Hili ni sharti la msingi kabisa. HESLB inatoa mikopo kwa Watanzania pekee, kwa sababu fedha zinazotumika ni fedha za walipa kodi wa Tanzania. Ili kuthibitisha uraia:

  • Mwombaji anatakiwa kuambatanisha cheti cha kuzaliwa kilichosajiliwa rasmi na RITA au ofisi ya serikali kwa waliozaliwa Zanzibar.
  • Kwa kuthibitisha zaidi, Namba ya Kitambulisho cha Taifa (NIDA) ni muhimu katika mchakato wa maombi.

Mtu ambaye si raia wa Tanzania hatastahili kupata mkopo hata kama amepata nafasi ya kusoma nchini.

2. 

Awe Amechaguliwa au Amejiunga na Chuo Kinachotambulika

Ili kupewa mkopo, mwanafunzi lazima awe amechaguliwa kujiunga na chuo au taasisi ya elimu ya juu inayotambulika na mamlaka husika kama vile:

  • Tume ya Vyuo Vikuu Tanzania (TCU) kwa vyuo vikuu.
  • Baraza la Taifa la Elimu ya Ufundi na Mafunzo ya Ufundi Stadi (NACTVET) kwa vyuo vya diploma, astashahada na vyuo vya ufundi.
  • NACTE (kabla ya muunganiko na VETA/TEA kuwa NACTVET).

Pia kozi anayoisoma ni lazima iwe imeidhinishwa rasmi na taasisi hizo, iwe ya ngazi ya diploma au shahada ya kwanza. Mikopo haitolewi kwa wanafunzi wa kozi za cheti (certificate) isipokuwa kama Serikali itatoa tamko maalum kwa mwaka husika.

3. 

Awe Mwanafunzi wa Muda Wote (Full-time Student)

HESLB inatoa mikopo kwa wanafunzi wanaosoma kozi za muda wote (full-time) pekee. Hii ni kwa sababu wanafunzi wa aina hii mara nyingi wanahitaji msaada mkubwa zaidi kifedha.

Mikopo haitatolewa kwa:

  • Wanafunzi wa masomo ya muda wa sehemu (part-time).
  • Wanafunzi wa masomo ya mbali (distance learning) au ya jioni.
  • Wanafunzi wa taasisi zisizotambuliwa.

Kwa hiyo ni muhimu kuhakikisha kuwa chuo na kozi uliyodahiliwa vinaendeshwa kwa mfumo wa full-time.

4. 

Uhitaji wa Kifedha (Proof of Financial Need)

Lengo la HESLB ni kuwasaidia wanafunzi wenye uhitaji mkubwa wa kifedha. Hivyo, ni lazima kuonyesha ushahidi wa hali ya kifedha ya familia yako. Hii inafanyika kwa kuambatanisha:

  • Barua ya serikali ya mtaa/kijiji inayoeleza hali halisi ya kiuchumi ya familia.
  • Taarifa ya kazi au mapato ya wazazi/walezi.
  • Ikiwa mzazi au mlezi hana ajira rasmi, unaweza kuambatanisha barua kutoka kwa mtendaji wa mtaa au kiongozi wa kijiji.
  • Kwa wazazi waliokufa, cheti cha vifo kinapaswa kuambatanishwa.

HESLB hutumia taarifa hizi kupima uhitaji wa mwanafunzi kwa kutumia mfumo wa tathmini ya hali ya uchumi wa familia (Means Testing System – MTS).

5. 

Ufaulu wa Masomo (Academic Performance)

Mwombaji anapaswa kuwa amefaulu masomo yake kwa kiwango kinachokubalika na kinachomuwezesha kujiunga na elimu ya juu. Hii inajumuisha:

  • Kidato cha Nne (CSEE) kwa wanaoomba diploma – lazima awe na angalau daraja la tatu (Division III).
  • Kidato cha Sita (ACSEE) kwa wanaoomba shahada – lazima awe na principal passes mbili au zaidi.
  • Wanaoomba kwa kupitia diploma kwenda degree – lazima wawe wamehitimu kozi ya diploma kutoka chuo kinachotambulika na kupata wastani mzuri (GPA ya 3.0 au zaidi, kulingana na mwaka husika).

Aidha, wanafunzi wanaotumia njia ya Foundation au Pre-entry pia wanaweza kupata mkopo iwapo wanatimiza vigezo vya udahili na HESLB.

6. 

Kuwa na Namba ya Kitambulisho cha Taifa (NIDA)

Kwa sasa, Namba ya NIDA ni sharti la lazima kwa kila mwombaji wa mkopo. HESLB hutumia namba hii kufuatilia na kuhakiki taarifa zako kwenye mifumo ya kitaifa. Ikiwa huna kitambulisho kamili, hakikisha angalau unapata namba ya usajili (NIN) mapema kabla ya kuanza mchakato wa maombi.

7. Kuwa na Mdhamini Mwenye Sifa

HESLB inahitaji kila mwombaji awe na mdhamini mmoja mwenye sifa za kisheria. Mdhamini huyo anatakiwa:

  • Awe Mtanzania.
  • Awe na kazi au shughuli inayotambulika kisheria.
  • Awe tayari kusaini sehemu husika na kuwasilisha nakala ya kitambulisho chake.

Mdhamini huchukuliwa kama mtu wa kuhakikisha kuwa mwombaji atarudisha mkopo baada ya kuhitimu.

8. 

Kutojihusisha na Matumizi Mabaya ya Mfumo wa Maombi

Mwombaji hatakiwi kuwasilisha taarifa za uongo au kughushi nyaraka. HESLB imekuwa makini katika kuhakiki taarifa zote kwa kutumia mifumo ya kitaifa kama NIDA, RITA, TCU na NACTVET.

Iwapo itabainika kuwa mwanafunzi amewasilisha taarifa za uongo au kughushi vyeti, maombi yake yatakataliwa, na hatua za kisheria zinaweza kuchukuliwa dhidi yake.

9. 

Asiwe Amefaidika na Mkopo kwa Ngazi Hiyo Tena

Mwanafunzi hatakiwi kuwa ameshawahi kupokea mkopo wa HESLB kwa ngazi ileile ya elimu. Kwa mfano:

  • Kama uliwahi kupewa mkopo kwa shahada ya kwanza, huwezi tena kuomba mkopo kwa shahada nyingine ya kwanza.
  • Waliofaulu kwenda ngazi ya juu (mfano: kutoka diploma hadi degree) wanaruhusiwa kuomba tena iwapo hawajahi kufadhiliwa kwa ngazi mpya.

HESLB inalenga kuelimisha watu wengi zaidi na sio kufadhili mtu mmoja mara mbili kwa ngazi moja.

10. 

Uwasilishaji Sahihi wa Maombi Kupitia Mfumo wa Mtandao (OLAMS)

Mwombaji anatakiwa kujaza fomu ya maombi ya mkopo kupitia mfumo wa mtandao wa HESLB uitwao OLAMS (Online Loan Application and Management System). Jambo muhimu ni kuhakikisha kuwa:

  • Fomu imejazwa kikamilifu na kwa usahihi.
  • Nyaraka zote zimeambatanishwa kama inavyotakiwa.
  • Maombi yamewasilishwa ndani ya muda wa mwisho uliowekwa na bodi.

Maombi yoyote yaliyowasilishwa bila nyaraka muhimu, au nje ya muda wa maombi, hayatafanyiwa kazi.

11. 

Kujisajili na Kupakua Fomu ya Maombi

Baada ya kujaza maombi mtandaoni, mwombaji anatakiwa kupakua na kuchapisha fomu ya maombi, ambayo:

  • Inasainiwa na mwanafunzi na mdhamini.
  • Inapigwa muhuri na Serikali ya Mtaa/Kijiji.
  • Inaambatanishwa na nyaraka nyingine kabla ya kuwasilishwa kwa HESLB.

Hitimisho

Kupata mkopo wa elimu ya juu kutoka HESLB si suala la bahati, bali ni mchakato unaohitaji maandalizi ya kina, uaminifu, na kufuata masharti yote. HESLB hutoa mikopo kwa wanafunzi wanaostahili kweli na waliothibitisha uhitaji wa kifedha.

Kwa hiyo, kabla ya kuomba mkopo:

✅ Hakikisha una sifa zote zilizoorodheshwa hapa.

✅ Andaa nyaraka zako mapema.

✅ Jaza maombi yako kwa usahihi kupitia OLAMS.

✅ Epuka taarifa za uongo au kughushi.

Kwa wanafunzi wote wenye ndoto ya kuendelea na elimu ya juu lakini wamekumbwa na changamoto za kifedha, HESLB ni daraja muhimu la mafanikio. Fuata taratibu na masharti, na uwe na subira katika mchakato wa maombi.

Categorized in:

HESLB