Bodi ya Mikopo ya Wanafunzi wa Elimu ya Juu (HESLB) ni taasisi ya serikali yenye jukumu la kuwezesha upatikanaji wa elimu ya juu kwa Watanzania kupitia utoaji wa mikopo kwa wanafunzi wenye uhitaji wa kifedha. Lengo kuu ni kuhakikisha kuwa mwanafunzi anayetoka katika familia ya kipato cha chini anaweza kujiunga na kuendelea na masomo yake ya elimu ya juu bila vikwazo vya kifedha.
Katika mfumo wa utoaji wa mikopo wa HESLB, wanafunzi hufadhiliwa kwa vipengele mbalimbali vinavyojulikana rasmi kama “Loanable Items”. Hivi ni vipengele vya gharama vinavyotambuliwa rasmi na HESLB kuwa sehemu ya maisha ya mwanafunzi chuoni, na ambavyo mwanafunzi anaweza kuomba kufadhiliwa kupitia mkopo.
Katika makala hii, tutaeleza kwa kina vipengele hivyo vya mkopo vinavyotolewa na HESLB kwa mwaka wa masomo 2025/2026, masharti yanayohusiana navyo, na umuhimu wake kwa mwanafunzi wa elimu ya juu.
⸻
1. Ada ya Mafunzo (Tuition Fee)
Hiki ni kipengele kikubwa na cha msingi zaidi katika mkopo wa HESLB. Ada ya mafunzo hulipwa moja kwa moja kwa chuo alichodahiliwa mwanafunzi.
Maelezo Muhimu:
•Kiasi kinacholipwa hutegemea kiwango kilichoidhinishwa na TCU au NACTVET kwa chuo husika.
•HESLB hulipa ada kwa mwaka mmoja wa masomo kulingana na kiwango cha chuo na kozi.
•Mikopo ya ada haiwekwi moja kwa moja mfukoni mwa mwanafunzi bali hulipwa moja kwa moja kwenye akaunti ya chuo.
Mfano: Kama ada ya kozi ni TSh 1,500,000 kwa mwaka, mwanafunzi anaweza kufadhiliwa kwa kiasi hicho kulingana na kiwango cha uhitaji wake kilichopimwa na mfumo wa HESLB (Means Testing System – MTS).
⸻
2. Malazi na Chakula (Meals and Accommodation)
Kipengele hiki kinajumuisha gharama zinazohusiana na malazi na chakula kwa mwanafunzi akiwa chuoni.
Maelezo Muhimu:
•HESLB hutoa kiasi cha TSh 8,500 kwa siku, kinachojumuisha chakula, malazi na matumizi madogo madogo.
•Kwa mwaka wa masomo wa kawaida wa siku 270 (miezi 9), mwanafunzi hupata jumla ya TSh 2,295,000.
•Kiasi hiki hutolewa kwa awamu kwa mwanafunzi mwenyewe kupitia akaunti ya benki.
Hii ni sehemu muhimu inayowezesha mwanafunzi kujikimu kimaisha akiwa chuoni kwa ajili ya makazi na lishe ya kila siku.
⸻
3. Nauli ya Usafiri (Transport Costs)
Kipengele hiki kinajumuisha gharama za usafiri wa mwanafunzi kwenda chuoni na kurudi nyumbani mwishoni mwa mwaka wa masomo.
Maelezo Muhimu:
•HESLB hulipa TSh 100,000 kwa mwaka kwa usafiri.
•Kiasi hiki hulipwa moja kwa moja kwa mwanafunzi.
•Mwanafunzi huchukuliwa kuwa atasafiri mara mbili kwa mwaka — kwenda chuoni na kurudi nyumbani.
Lengo ni kuhakikisha kuwa mwanafunzi hana changamoto ya nauli pindi anapoanza au anapomaliza mwaka wa masomo.
⸻
4. Posho ya Vitabu na Vifaa vya Kujifunzia (Books and Stationery Expenses)
Hiki ni kipengele kinachofidia gharama za vitabu vya kiada na vifaa vya kujifunzia kama vile daftari, peni, kalamu, n.k.
Maelezo Muhimu:
•Kiasi kinachotolewa ni TSh 200,000 kwa mwaka.
•Hutolewa kwa mwanafunzi kupitia akaunti yake ya benki.
•Lengo ni kumwezesha mwanafunzi kununua vitabu na vifaa muhimu vya masomo.
Ingawa si kila mwanafunzi hununua vitabu, kipengele hiki huongeza uwezo wa mwanafunzi wa kupata nyenzo za kujifunzia.
⸻
5. Vifaa vya Maabara/Practical Training (Special Faculty Requirements)
Baadhi ya kozi maalum zinahitaji mafunzo ya vitendo, vifaa vya maabara au mafunzo ya kazi (field attachment). Kozi hizi ni kama tiba, uhandisi, maabara, ualimu wa vitendo, n.k.
Maelezo Muhimu:
•Kiasi kinachotolewa hutegemea mahitaji ya kozi husika, lakini wastani ni kati ya TSh 100,000 hadi TSh 500,000 kwa mwaka.
•Kiasi hulipwa moja kwa moja kwa mwanafunzi au chuo kulingana na mpango wa mafunzo.
Mwanafunzi anayejiunga na kozi zenye mahitaji maalum ana nafasi ya kupata fedha hizi kama sehemu ya mkopo wake.
⸻
6. Field Attachment (Mafunzo kwa Vitendo)
Kozi nyingi zinahitaji wanafunzi kwenda mafunzoni au “field” kwa kipindi fulani. HESLB hutoa mkopo kwa wanafunzi kwa ajili ya kipindi hiki.
Maelezo Muhimu:
•Kwa mwaka wa masomo 2024/2025, kiasi kilichotolewa kwa ajili ya field kilikuwa TSh 10,000 kwa siku kwa muda wa miezi miwili (60 days) = TSh 600,000.
•Hulipwa moja kwa moja kwa mwanafunzi.
Mwanafunzi atakayeshiriki field kwenye mwaka husika na kuchaguliwa kupata mkopo kwa kipengele hiki, hulipwa fedha za kujikimu akiwa mafunzoni.
⸻
7. Mafunzo ya Ualimu kwa Vitendo (Teaching Practice)
Kwa wanafunzi wa kozi za ualimu, kuna kipindi cha “Teaching Practice” (TP). HESLB hutambua kipindi hiki kama sehemu ya gharama ya elimu na hutoa fedha za kujikimu.
Maelezo Muhimu:
•Malipo ni sawa na yale ya field (TSh 10,000 kwa siku).
•Mwanafunzi hupewa fedha ya kujikimu akiwa kwenye mafunzo ya ualimu kwa vitendo.
⸻
Utoaji wa Mkopo kwa Asilimia (Cost Sharing)
Ni muhimu kufahamu kuwa mwanafunzi hatapewa mkopo wa vipengele vyote kwa asilimia 100 moja kwa moja. Badala yake, HESLB hutumia mfumo wa tathmini wa “Means Testing System (MTS)” ili kupima hali ya kiuchumi ya mwanafunzi na kumpangia asilimia ya mkopo atakayopata.
Mfano wa mgao wa mkopo unaweza kuwa:
•Tuition Fee – 100%
•Meals & Accommodation – 80%
•Stationery – 100%
•Transport – 100%
•Field – 100%
Kwa hiyo, mwanafunzi anaweza kupata mkopo wa vipengele vyote, lakini kwa viwango tofauti kulingana na tathmini ya uhitaji wake.
⸻
Vigezo vya Kupata Mkopo kwa Vipengele Vya Mkopo
HESLB hutathmini maombi ya mkopo kwa kutumia nyaraka rasmi kama:
•Barua ya serikali ya mtaa kuhusu hali ya kifedha ya familia.
•Vyeti vya vifo vya wazazi (ikiwa yatima).
•Nyaraka za ulemavu (ikiwa na ulemavu).
•Nakala ya NIDA na RITA kwa uhakiki wa uraia.
•Ufaulu wa elimu ya sekondari au diploma.
Kwa maelezo ya kina juu ya nyaraka hizi, soma mwongozo rasmi wa HESLB (Loan Application Guidelines) unaopatikana kila mwaka kupitia:
đź”— https://www.heslb.go.tz/
⸻
Hitimisho
HESLB inatoa mkopo wa elimu ya juu kwa vipengele saba vikuu vinavyozingatia uhalisia wa maisha ya mwanafunzi chuoni. Vipengele hivi vinamwezesha mwanafunzi kupata msaada wa kifedha unaomuwezesha kusoma bila usumbufu mkubwa. Hata hivyo, ni muhimu kufahamu kuwa si kila mwanafunzi hupata mkopo wa vipengele vyote, na kiasi anachopewa hutegemea tathmini ya hali ya kifedha ya familia yake.
Mwanafunzi anashauriwa:
•Kuandaa nyaraka sahihi.
•Kufuatilia mwongozo wa mwaka husika.
•Kujaza maombi kwa usahihi kupitia mfumo wa OLAMS.
Comments