Dalili za UKIMWI kwa wanawake zinaweza kuwa sawa na kwa wanaume kwa ujumla, lakini kuna dalili maalum zinazojitokeza zaidi kwa wanawake kutokana na tofauti za kimaumbile na mfumo wa uzazi. Dalili hizi hutegemea hatua ya maambukizi ya VVU (Virusi vya UKIMWI), na baadhi ya dalili hujitokeza mapema huku nyingine zikiwa za muda mrefu au kuonekana katika hatua ya UKIMWI yenyewe.

Zifuatazo ni dalili kuu za UKIMWI kwa wanawake, zikiwekwa kwa mpangilio wa hatua:

🩺 

1. Dalili za Awali za Maambukizi ya VVU (Wiki 2–4 baada ya kuambukizwa)

Hii ni hatua ya “acute HIV infection,” ambapo virusi huongezeka kwa kasi mwilini.

Dalili kuu:

  • Homa ya ghafla
  • Maumivu ya koo
  • Uchovu mkubwa usio wa kawaida
  • Kikohozi cha muda mfupi
  • Upele au vipele mwilini
  • Uvimbe wa tezi (hasa shingoni, kwapani, mapajani)
  • Maumivu ya viungo na misuli
  • Maumivu ya kichwa
  • Kuharisha au kichefuchefu

🔸 Dalili hizi hukaa kwa siku kadhaa hadi wiki chache na kisha kutoweka – watu wengi huzipuuza kwa kudhani ni mafua au malaria.

🧬 

2. Hatua ya Kati – Dalili Zinazojitokeza Polepole (Miaka 2–10 bila matibabu)

Hii ni hatua ya kimya (clinical latency), ambapo mtu huonekana hana dalili, lakini virusi vinaendelea kushambulia kinga ya mwili.

Dalili kwa wanawake huweza kuwa:

🔴 a) Maambukizi ya mara kwa mara ya uke:

  • Fangasi sugu ukeni (candidiasis) — kuwasha, ute mweupe mzito
  • Kutokwa na usaha au ute usio wa kawaida ukeni
  • Kuwashwa na maumivu ya mara kwa mara
  • Vidonda au vijeraha ukeni au sehemu za siri

🔴 b) Mabadiliko ya hedhi:

  • Hedhi kukoma bila sababu
  • Hedhi kuwa nzito sana au hafifu kupita kawaida
  • Maumivu makali ya tumbo wakati wa hedhi

🔴 c) Kupungua uzito bila sababu

  • Mtu anaweza kupungua zaidi ya kilo 10 bila mpango wa kupunguza uzito

🔴 d) Maambukizi ya njia ya mkojo ya mara kwa mara (UTI):

  • Maumivu wakati wa kukojoa
  • Mkojo kuwa na harufu mbaya
  • Kuhitaji kukojoa kila mara

🔴 e) Maumivu wakati wa tendo la ndoa (dyspareunia)

  • Hali hii mara nyingi huambatana na vidonda au fangasi ukeni

🚨 

3. Hatua ya Mwisho – UKIMWI (AIDS Stage)

Hii ni hatua ambapo kinga ya mwili imeharibiwa sana. Hapa dalili huwa kali na nyingi:

Dalili kuu kwa wanawake:

  • Kikohozi kisichopona au TB
  • Homa ya mara kwa mara isiyoeleweka
  • Kuharisha kwa zaidi ya wiki 2
  • Kutokwa jasho jingi usiku
  • Vidonda kwenye mdomo, koo, uke au sehemu za siri
  • Kupungua uzito kupita kiasi
  • Upele au mabaka ya ngozi (Kaposi’s sarcoma)
  • Saratani ya mlango wa kizazi (hushambulia zaidi wanawake wenye VVU)
  • Kizunguzungu na kupoteza kumbukumbu (matatizo ya neva)

🧪 Muhimu: Hali Maalum ya Wanawake

Wanawake wanaoishi na VVU pia wako kwenye hatari zaidi ya:

  • Kuambukiza watoto wao wakati wa ujauzito, kujifungua au kunyonyesha
  • Kupata maambukizi ya mara kwa mara ya mlango wa kizazi
  • Saratani ya mlango wa kizazi (Cervical Cancer) – ndio maana hupendekezwa kupima Pap smear mara kwa mara

✅ Mwisho: Nini Cha Kufanya?

🔹 Kipimo cha VVU ni njia pekee ya kujua kama una virusi.

🔹 Dalili si uthibitisho wa kuwa na VVU, lakini zikijirudia au kuchukua muda mrefu, ni muhimu kupima.

🔹 Ikiwa umeambukizwa, kuanza mapema dawa za kufubaza VVU (ARVs) husaidia sana kuzuia dalili na kuishi maisha marefu na yenye afya.

Je, ungependa nikueleze zaidi kuhusu:

  • Namna ya kuishi na VVU kwa mwanamke?
  • Jinsi ya kuepuka maambukizi kwa wanawake?
  • Uhusiano wa VVU na saratani ya mlango wa kizazi?

Naweza kukuandalia maelezo hayo pia.

Categorized in:

Afya