PrEP (Pre-Exposure Prophylaxis) ni dawa inayotumiwa kabla mtu hajaambukizwa virusi vya UKIMWI (VVU) ili kuzuia maambukizi. Ni njia bora sana ya kujikinga na VVU kwa watu walioko kwenye hatari kubwa ya kuambukizwa, kama vile:
•Wanaofanya ngono bila kinga mara kwa mara
•Wanaoishi na mwenza aliye na VVU (hasa kama hajaanza ARVs au hajadhibitiwa)
•Wanaume wanaofanya ngono na wanaume
•Wafanyakazi wa biashara ya ngono
•Watumiaji wa dawa za kulevya kwa sindano
⸻
💊 Dawa ya PrEP ni ipi?
PrEP hutumiwa kwa kutumia dawa moja au mchanganyiko wa dawa za kufubaza virusi vya UKIMWI.
🔹 Dawa inayotumika zaidi:
Truvada (mchanganyiko wa dawa mbili):
•Tenofovir disoproxil fumarate (TDF)
•Emtricitabine (FTC)
Toleo jingine ni:
•Descovy (Tenofovir alafenamide + Emtricitabine) – hutumiwa zaidi kwa wanaume walioko kwenye hatari kubwa.
⸻
🕒 Jinsi PrEP Inavyotumika
✅ Kwa matumizi ya kila siku (Daily PrEP):
•Kila siku unakunywa kidonge kimoja.
•Huchukua siku 7 kwa wanaume na hadi siku 21 kwa wanawake kufikia ufanisi kamili (kinga ya kutosha).
•Lazima iwe inatumiwa kila siku ili kuwa na ufanisi mkubwa – hufikia hadi 99% ya kinga dhidi ya maambukizi kwa ngono ya kawaida.
✅ Kwa matumizi ya “on demand” (Event-based PrEP) – kwa wanaume wanaofanya ngono na wanaume:
•Unakunywa vidonge 2 saa 2–24 kabla ya tendo la ngono
•Kisha kidonge 1 baada ya saa 24, na kingine tena baada ya saa 48
(Kwa sasa, matumizi haya hayapendekezwi kwa wanawake kwa sababu ufanisi wake kwenye tishu za uke ni wa polepole.)
⸻
⚠️ Mambo ya Muhimu Kujua Kabla ya Kuanza PrEP
1.Lazima ufanyiwe vipimo:
•Kupima kama hauna VVU (huwezi kutumia PrEP kama tayari una VVU)
•Kupima afya ya figo
•Kipimo cha mimba kwa wanawake (ikiwa inahitajika)
2.Lazima uendelee na kliniki kila baada ya miezi 3:
•Kupima VVU
•Kupima afya ya figo
•Kuchunguzwa kama kuna magonjwa ya zinaa
3.PrEP haizuii mimba wala magonjwa yote ya zinaa
•Bado inashauriwa kutumia kondomu kwa kinga ya ziada.
⸻
🌍 Upatikanaji wa PrEP Tanzania
•PrEP inapatikana bure au kwa bei nafuu katika baadhi ya hospitali za serikali, kliniki za afya ya uzazi, na vituo vinavyotoa huduma za VVU.
•Programu nyingi za afya ya jamii (mfano: USAID, PSI, TACAIDS) husaidia kutoa elimu na dawa za PrEP.
⸻
🤔 Je, PrEP Ina Madhara?
Kwa watu wengi, PrEP ni salama sana. Lakini baadhi hupata madhara madogo kwa wiki za mwanzo kama:
•Kichefuchefu
•Kuumwa kichwa
•Kuharisha
•Uchovu
Madhara haya huisha baada ya siku chache. Kama madhara ni makubwa au hayapungui, wasiliana na daktari.
⸻
✅ Faida za Kutumia PrEP
•Kuzuia VVU kwa ufanisi mkubwa (hadi 99%)
•Kukupa amani ya akili ukiwa kwenye mahusiano ya hatari
•Kukuwezesha kupanga maisha yako kwa ujasiri zaidi
⸻
🔚 Hitimisho
PrEP ni suluhisho salama na lenye ufanisi kwa watu walioko kwenye hatari ya kuambukizwa VVU. Kwa kutumia kidonge kimoja kila siku na kufuata ushauri wa kitabibu, unaweza kujikinga kwa kiwango kikubwa sana dhidi ya VVU.
⸻
Je, ungependa kujua ni wapi unaweza kupata huduma za PrEP karibu na ulipo? Naweza kusaidia kama utanipa mkoa au wilaya. Pia, naweza kukuandalia maelezo ya “Jinsi ya kuanza kutumia PrEP hatua kwa hatua.”
Comments