Dawa ya kujikinga na maambukizi ya VVU kabla ya masaa 72 baada ya kuambukizwa (kwa mfano baada ya ngono isiyo salama, ajali ya sindano, au kubakwa) inaitwa:

🩺 

PEP – Post-Exposure Prophylaxis

✅ 

PEP ni nini?

PEP ni dozi ya dawa za kupunguza uwezekano wa kuambukizwa VVU baada ya kukutana na mazingira ya hatari ya maambukizi.

Ni matibabu ya dharura yanayopaswa kuanza ndani ya saa 72 (masaa 3 x 24) baada ya tukio la hatari.

Kuchelewa zaidi ya masaa 72 hupunguza kabisa ufanisi wake.

🕒 

Wakati Sahihi wa Kuanza PEP

  • Ndani ya masaa 2 hadi 24: ufanisi ni mkubwa sana (takriban 90–100%)
  • Ndani ya masaa 25 hadi 72: bado inasaidia, lakini kwa kiwango kidogo zaidi
  • Baada ya masaa 72: PEP haifanyi kazi tena — haitapendekezwa na wataalamu

💊 

Dawa Zinazotumika Kwenye PEP

PEP hujumuisha mchanganyiko wa dawa 2 hadi 3 za kupambana na virusi vya VVU (antiretroviral drugs – ARVs). Dawa zinazotumika mara nyingi ni:

  • Tenofovir disoproxil fumarate (TDF)
  • Emtricitabine (FTC)
  • Dolutegravir (DTG) au Raltegravir (RAL)

Huwa zinatumika kwa siku 28 mfululizo (takriban mwezi mmoja), kwa dozi ya kila siku.

🛑 Mambo Muhimu ya Kumbuka:

  1. PEP sio mbadala wa kondomu wala njia za kinga za kawaida.
  2. PEP haizuii mimba au magonjwa mengine ya ngono (STIs).
  3. PEP haitumiki mara kwa mara – inatolewa kwa dharura tu.
  4. Madhara madogo kama kichefuchefu, uchovu, au maumivu ya kichwa yanaweza kutokea – lakini huisha baada ya muda.
  5. Inapaswa kuandikwa na mtaalamu wa afya – usinunue bila ushauri wa daktari.

📍 PEP Inapatikana Wapi?

  • Vituo vya afya vya serikali na binafsi (hasa CTC clinics, hospitali za mikoa, na hospitali binafsi kubwa).
  • Mashirika ya afya kama Amref, Marie Stopes, PASADA, n.k.
  • Zahanati na vituo vya afya vingi Tanzania vinatoa PEP bila malipo au kwa gharama nafuu.

🆘 Mfano wa Wakati wa Kuomba PEP

Mfano: Ukifanya ngono bila kondomu saa 2 usiku, hakikisha unafika kituo cha afya kabla ya saa 2 usiku ya siku ya tatu.

Kadri unavyoenda mapema, ndivyo inavyofanya kazi vizuri zaidi.

🔚 Hitimisho:

Ikiwa umejikuta kwenye hatari ya kuambukizwa VVU, PEP ni msaada wa haraka na muhimu sana – lakini usiichelewe.

👉 Nenda kwenye kituo cha afya ndani ya masaa 72 na umueleze mtoa huduma kuhusu tukio lililokuweka kwenye hatari.

Ukihitaji orodha ya vituo vinavyotoa PEP karibu na wewe au msaada wa kujieleza kwa daktari, niambie nikuandalie.

Categorized in:

Afya